Báo cáo của Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) cho thấy nhiễm khuẩn hô hấp cấp (ARI) là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ em, chiếm 1/3 số ca tử vong trên thế giới mỗi năm [2]. Điều này là một thách thức đối với Việt Nam, nơi tỷ lệ tử vong do ARI chiếm từ 10 – 20% [3]. Tiêu chảy là nguyên nhân thứ 2 gây tử vong ở trẻ em, giết chết khoảng 1.2 triệu trẻ em dưới 5 tuổi bị nhiễm bệnh vì tình trạng mất nước và suy giảm dinh dưỡng [2]. Táo bón cũng là rối loạn tiêu hóa phổ biến ở trẻ em. Tỷ lệ mắc táo bón chức năng ở trẻ em dao động từ 0.7 đến 29% ở các nước phát triển và đang phát triển với các yếu tố nguy cơ như căng thẳng tâm lý, rối loạn thói quen ăn uống và ngược đãi trẻ em [4]. Theo WHO, suy giảm dinh dưỡng ở trẻ dưới 5 tuổi thường tập trung ở các quốc gia Châu Á và Châu Phi. Tại Việt Nam, dù đã có những thành quả trong phòng chống suy dinh dưỡng, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng vẫn còn cao (24.6% năm 2015) [5]. Suy dinh dưỡng sẽ dẫn đến nhiễm khuẩn hô hấp cấp, tiêu chảy, chậm phát triển thể chất và tinh thần ở trẻ em [6].
Lactobacillus casei Shirota (LcS) là chủng khuẩn probiotic nổi tiếng, đã được thương mại hóa từ lâu trong việc sản xuất sữa uống lên men. Khả năng sống sót trong hệ tiêu hóa của khuẩn LcS đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu lâm sàng trên toàn thế giới, bao gồm tại Việt Nam [11-13], cùng với hiệu quả đối với táo bón [14-15], tiêu chảy [16-17], và nhiễm khuẩn hô hấp cấp đã được ghi nhận [18-19].
Trong nghiên cứu này, 1003 trẻ em (độ tuổi từ 3-5 tuổi) tại Thanh Hóa được chia làm 2 nhóm: 1 nhóm tiêu thụ sữa uống lên men 65ml chứa 108 CFU/ml khuẩn LcS/ ngày (nhóm probiotic, n = 510) và 1 nhóm không tiêu thụ (nhóm đối chứng, n = 493) trong 12 tuần. Tỷ lệ mắc táo bón, tiêu chảy, nhiễm khuẩn hô hấp cấp và nhân trắc học ở trẻ em được xác định ở các thời điểm: trước tiêu thụ (T0), sau khi tiêu thụ 4 tuần (T4), 8 tuần (T8), 12 tuần (T12) và 4 tuần sau khi dừng tiêu thụ (T16).
Kết quả nghiên cứu
- Hiệu quả phòng ngừa táo bón của probiotic
Tỷ lệ mắc táo bón ở nhóm probiotic thấp hơn đáng kể so với nhóm đối chứng ở thời điểm T4, T8, T12 và T16 (p < 0.05). Trong nhóm probiotic, tỷ lệ mắc táo bón ở T12 và T16 giảm đáng kể so với T0 (p < 0.05). Chỉ số OR về tỷ lệ mắc táo bón sau 12 tuần tiêu thụ là 0.28 (95% CI: 0.21‒0.40, p < 0.001).
Hình: Tỷ lệ mắc táo bón giữa nhóm probiotic và nhóm đối chứng
T0: trước tiêu thụ, T4-T12: các tuần tiêu thụ, T16: 4 tuần sau khi dừng tiêu thụ, *p < 0.05
- Hiệu quả phòng ngừa tiêu chảy của probiotic
Tỷ lệ mắc tiêu chảy ở nhóm probiotic thấp hơn đáng kể so với nhóm đối chứng ở thời điểm T16 (p < 0.05). Trong nhóm probiotic, tỷ lệ mắc tiêu chảy ở T16 giảm đáng kể so với T0 (p < 0.05). Chỉ số OR về tỷ lệ mắc tiêu chảy sau 12 tuần tiêu thụ là 0.60 (95% CI: 0.35‒1.01, p = 0.068).
Hình: Tỷ lệ mắc tiêu chảy giữa nhóm probiotic và nhóm đối chứng
T0: trước tiêu thụ, T4-T12: các tuần tiêu thụ, T16: 4 tuần sau khi dừng tiêu thụ, *p < 0.05
- Hiệu quả phòng ngừa nhiễm khuẩn hô hấp cấp của probiotic
Tỷ lệ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở nhóm probiotic thấp hơn đáng kể so với nhóm đối chứng ở thời điểm T12 và T16 (p < 0.05). Trong nhóm probiotic, tỷ lệ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp ở T12 và T16 giảm đáng kể so với T0 (p < 0.05). Chỉ số OR về tỷ lệ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp sau 12 tuần tiêu thụ là 0.58 (95% CI: 0.42‒0.79, p < 0.001).
Hình: Tỷ lệ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp giữa nhóm probiotic và nhóm đối chứng
T0: trước tiêu thụ, T4-T12: các tuần tiêu thụ, T16: 4 tuần sau khi dừng tiêu thụ, *p < 0.05
- Hiệu quả cải thiện dinh dưỡng của probiotic
Sự thay đổi cân nặng ở các thời điểm tiêu thụ (T4, T8, T12) và sau khi dừng tiêu thụ (T16) so với trước tiêu thụ (T0) ở nhóm probiotic là tốt hơn so với nhóm đối chứng (p < 0.05). Trong khi đó, sự thay đổi chiều cao ở các thời điểm tiêu thụ (T4, T12) và sau khi dừng tiêu thụ (T16) so với trước tiêu thụ (T0) ở nhóm probiotic là tốt hơn so với nhóm đối chứng (p < 0.05).
Tổng kết lại, các kết quả trong nghiên cứu này cho thấy thói quen tiêu thụ sữa lên men có chứa khuẩn Lactobacillus casei Shirota giúp giảm tỷ lệ mắc tiêu chảy, táo bón và viêm đường hô hấp cấp ở trẻ em Việt Nam, cũng như là cải thiện tình trạng dinh dưỡng, do đó mang lại những lợi ích sức khỏe đáng kể cho trẻ em tại Việt Nam.
Yakult – Theo “Efficacy of probiotics on digestive disorders and acute respiratory infections: a controlled clinical trial in young Vietnamese children”, Truong Tuyet Mai et al 2020, European Journal of Clinical Nutrition, DOI: 10.1038/s41430-020-00754-9 dr Mai 2020
Nguồn: Yakult Việt Nam