Mặc dù chỉ chiếm 1% về diện tích, 8,5% về dân số, nhưng Hà Nội đóng góp trên 16% GDP, 18,5% thu ngân sách và 8,6% tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu của cả nước… Trong sự phát triển đó, kinh tế tuần hoàn đang trở thành động lực, kỳ vọng mới cho sự phát triển Thủ đô bền vững.
Đẩy mạnh ứng dụng kinh tế tuần hoàn
Theo khoản 1 Điều 142 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, kinh tế tuần hoàn được hiểu là mô hình mà hoạt động thiết kế, sản xuất, tiêu dùng và dịch vụ được tổ chức nhằm giảm khai thác nguyên liệu, kéo dài vòng đời sản phẩm, hạn chế chất thải và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Việc áp dụng kinh tế tuần hoàn không chỉ giúp giảm chi phí xử lý chất thải, bảo vệ hệ sinh thái, mà còn mở ra cơ hội hình thành ngành nghề, sản phẩm và công nghệ mới, thân thiện môi trường. Đồng thời, kinh tế tuần hoàn cũng góp phần cơ cấu lại nền kinh tế, cải thiện năng suất lao động, thúc đẩy công nghiệp hóa – hiện đại hóa, và nâng cao khả năng tham gia của Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Thực hiện định hướng này, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành kế hoạch triển khai “Đề án phát triển khoa học và ứng dụng, chuyển giao công nghệ thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp đến năm 2030”. Theo đó, Thành phố yêu cầu tích hợp kinh tế tuần hoàn ngay từ khâu lập quy hoạch, tập trung vào ba trụ cột chính: Thiết kế, kéo dài vòng đời vật liệu; giảm rác thải và phát thải; khôi phục hệ sinh thái. Mục tiêu đến năm 2030, ít nhất 20% nhiệm vụ khoa học – công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp của Hà Nội sẽ phục vụ trực tiếp cho phát triển kinh tế tuần hoàn. Thành phố cũng định hướng xây dựng và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp tuần hoàn, hướng tới nền nông nghiệp xanh, bền vững, vừa đóng góp tăng trưởng kinh tế, vừa bảo vệ môi trường.
Thực tế ở Hà Nội, nhiều hộ dân đã triển khai thành công các mô hình tuần hoàn. Điển hình là mô hình cấy lúa kết hợp nuôi cua, cá, chạch đồng…, tạo ra giá trị kinh tế cao và bền vững. Một số mô hình tiêu biểu gồm: Chăn nuôi bò sinh sản với 170 con bò cái Zebu tại các huyện trước đây như Ba Vì, Thạch Thất, Ứng Hòa, Mỹ Đức, Sóc Sơn; mô hình nuôi gà lông màu thương phẩm theo tiêu chuẩn VietGAP tại các huyện Phúc Thọ, Chương Mỹ, Thạch Thất, Mỹ Đức và Ba Vì.
Giai đoạn 2021 – 2023, Hà Nội đã triển khai trên 50 đề tài nghiên cứu liên quan đến nông nghiệp tuần hoàn, trong đó 15 đề tài đã được ứng dụng vào thực tiễn, mang lại hiệu quả rõ rệt. Nhờ đó, nông dân được tiếp cận tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ sinh học, sản xuất ra những sản phẩm an toàn, chất lượng cao, hình thành chuỗi liên kết khép kín. Kết quả, hiệu quả kinh tế tăng 15 – 20% so với mô hình sản xuất truyền thống.
Không chỉ trong nông nghiệp, Hà Nội còn thúc đẩy áp dụng kinh tế tuần hoàn trong công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp. Nhiều doanh nghiệp đã áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14001 về quản lý môi trường, ISO 50001 về quản lý năng lượng, hay LEED về xây dựng xanh để tối ưu quy trình sản xuất. Đặc biệt, các tập đoàn lớn đã thành lập Liên minh tái chế bao bì Việt Nam với 40 thành viên, trong đó có những thương hiệu lớn như TH Group, Coca-Cola, LaVie, Nestlé, Nutifood… Liên minh cam kết đến năm 2030 sẽ tái chế toàn bộ bao bì tại Việt Nam, góp phần giảm rác thải nhựa và thúc đẩy tiêu dùng xanh. Song song, nhiều thỏa thuận hợp tác công – tư về quản lý rác thải nhựa theo mô hình tuần hoàn cũng đã được triển khai. Thành phố định hướng phát triển các khu công nghiệp sinh thái, công nghiệp xanh, công nghiệp tuần hoàn, kết hợp với mô hình sản xuất thông minh và tiêu dùng bền vững, qua đó tạo nền tảng cho phát triển dài hạn.
Đa dạng hóa mô hình kinh tế tuần hoàn
Hà Nội có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế tuần hoàn nhờ lợi thế diện tích, dân số, cộng đồng doanh nghiệp, trình độ công nghệ, quy mô thị trường và nguồn vốn đầu tư. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Hà Nội đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức xã hội về kinh tế tuần hoàn; đồng thời hoàn thiện cơ chế, chính sách, tiêu chuẩn phù hợp với xu thế quốc tế. Việc xây dựng và triển khai kế hoạch phát triển kinh tế tuần hoàn phải gắn với chiến lược, quy hoạch ngành, lĩnh vực cũng như phát triển kinh tế – xã hội của Thủ đô và Vùng Thủ đô.
Trong nông nghiệp, ưu tiên phát triển các vùng, cụm sản xuất tập trung quy mô lớn, gắn kết “4 nhà” theo chuỗi giá trị, áp dụng công nghệ cao, hữu cơ, sinh thái, bảo đảm an toàn thực phẩm theo chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, chú trọng phát triển làng nghề, sản phẩm OCOP, các cây, con có lợi thế và biến phụ phẩm thành sản phẩm giá trị cao. Chuỗi giá trị nông sản phải thay thế cho chuỗi liên kết dễ tổn thương, đồng thời tăng cường nghiên cứu, ứng dụng công nghệ gen, công nghệ sinh học, công nghệ số trong sản xuất, quản lý, chế biến và bảo quản nông sản.
Một nhiệm vụ quan trọng khác là xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý, tuân thủ quy trình sản xuất và truy xuất nguồn gốc để bảo đảm chất lượng, phù hợp chuẩn quốc tế. Hà Nội cần đầu tư phát triển “cụm liên kết công – nông nghiệp”, xây dựng cơ sở dữ liệu cung – cầu minh bạch, tiến tới hình thành “sàn giao dịch nông sản” ứng dụng công nghệ số.
Trong công nghiệp, khuyến khích hình thành khu công nghiệp sinh thái, cụm công nghiệp tuần hoàn; đẩy mạnh sử dụng năng lượng tái tạo, phương tiện giao thông xanh; thúc đẩy đổi mới công nghệ, xây dựng nền tảng dữ liệu vật liệu và công nghệ quốc gia, đồng thời tái thiết hạ tầng kỹ thuật phục vụ chu trình tuần hoàn. Cùng với đó, Hà Nội huy động hiệu quả nguồn lực xã hội thông qua hợp tác công – tư, cải cách hành chính; thay đổi hành vi tiêu dùng theo hướng sử dụng hàng hóa thân thiện môi trường, dán nhãn tuần hoàn; phát triển văn hóa sống xanh trong cộng đồng. Thành phố cũng phát triển thị trường tài chính xanh, công cụ hỗ trợ kinh tế tuần hoàn, đồng thời siết chặt trách nhiệm của doanh nghiệp với chất thải. Việc trang bị tri thức cơ bản về kinh tế tuần hoàn cho thế hệ trẻ là bước đi cần thiết để tạo nền tảng lâu dài.
Lan tỏa yêu cầu và đa dạng hóa mô hình kinh tế tuần hoàn, bao phủ mọi hoạt động kinh tế – xã hội ở cả tầm vĩ mô và vi mô, chính là xu hướng tất yếu và động lực mới cho Thủ đô. Đây không chỉ là công cụ, mà còn là tầm nhìn, kỳ vọng để Hà Nội phát triển bền vững theo hướng xanh, sạch, đáng sống, trở thành niềm tự hào của các thế hệ mai sau.
Nguồn: hanoimoi.vn